Stoppersregelingen

Opkopen, verkopen, hopen of vooruitlopen?

Regeling raakt gevoelige snaar

Het doel van de LBV is maximale ‘stikstofwinst’ te boeken met de beëindiging van veehouderijlocaties. Deze regeling raakt bij velen in ons land (en daarbuiten) een gevoelige snaar. De veehouderij en boeren gaan ons aan het hart. We voelen ons verbonden, begaan en zien ze niet graag vertrekken. We zien deze acties richting de boeren als een onrecht en als ongelijkwaardig.

Gelijkwaardig, rechtvaardig en waardig?

Is dit gelijkwaardig, rechtvaardig en is dit waardig? Dit zijn met zekerheid de ethische hamvragen die ik me stelde voordat ik aan de coaching, begeleiding en advisering van boeren in dit soort projecten en trajecten begon. Om deze vragen terdege te kunnen beantwoorden is het een must dit proces van beëindiging, maar zeker ook het proces van besluitvoering dat hieraan vooraf gaat optimaal, volledig en kundig te laten verlopen en begeleiden.

De beste oplossing of koffiedik kijken?

Het is nog meer zaak de vraag of “vrijwillige” beëindiging daadwerkelijk de beste oplossing is voor de boer met terugwerkende kracht ter discussie te stellen, zuiver naar de oppervlakte te halen en helder te krijgen. Daarin voel ik een enorme verantwoordelijkheid, gezien de familiehistorie, het bloed, zweet en tranen en bestaansrecht van een boer/de boer in Nederland en diens voorgaande generaties die hieraan ten grondslag liggen. Bedrijfsbeëindiging heeft een immense impact. De gevolgen zijn verstrekkend en de outcome lang niet altijd zaligmakend. Beloofde zegeningen werden te vaak aan het einde van de rit onder de streep niet altijd allemaal en helemaal waargemaakt.

Daarnaast is nog steeds niet helder of dit de zaligmakende oplossing is voor het stikstofvraagstuk in Nederland en kijken we dus misschien wel koffiedik. Dat er werk aan de winkel is op dat vlak, staat zonder meer buiten kijf. Dat zal ook elke boer beamen en omarmen. Sterker nog, daar werkt ie ultragemotiveerd zonder probleem waar en hoe dan ook aan mee!

Opkopen is en blijft desalniettemin voor een bepaalde groep boeren een prachtige mogelijkheid om te kúnnen staken, laten we daarover vooral duidelijk en eerlijk zijn.

Hopen is bezopen

Veel boeren hopen en wachten dus nu met smacht op de mooie subsidie in de vorm van een interessante opkoopregeling voor hun bedrijf die begin 2023 op de planning staat.

Deze hoop wordt echter regelmatig door boeren gekoesterd omdat het in elk geval een oplossing is, of de enige oplossing die een boer ziet, kent en/of wordt aangereikt. Het is ook in veel gevallen de optie die is “geadviseerd”, soms zelf zonder enig of (voldoende) uitvoerig diepgaand en persoonlijk overleg noch onderzoek. De subsidie is aangevraagd zonder het juiste voortraject of vooroverleg, de broodnodige voorsortering.

Gaandeweg, als het moment van de verkoop dan dichterbij komt, blijkt dat het voor veel boeren lang niet altijd zo’n goede optie is. De opkoop wordt alsnog afgeblazen. Ontzéttend zonde van alle verspilde tijd en kosten die aan goede gesprekken en echte oplossingen voor de toekomst besteed hadden kunnen worden. Aandacht voor de intrinsieke motivatie voor de keuze en de daadwerkelijke interesse van de boer is er niet of weinig. Aan de beweegredenen voor deze optie tot koop wordt dan (ten dele) voorbijgegaan. Andere opties worden niet eens overwogen.

Zo nam een varkensboer me bijvoorbeeld in de eerste tranche van de saneringsregeling voor de varkenshouderij bij de arm. Hij zat al járen lang in de stoppersregeling. Na 6 jaar was er nog steeds geen helder plan richting staking, laat staan voor de welverdiende onbezorgde toekomst daarna, noch dat de keuze met volle overtuiging was gemaakt of er met daadkracht stappen waren gezet. Dan kun je alleen nog maar snel anticiperen en is het een uitdaging om alsnog de beoogde kwaliteit van oplossingen te leveren waar je voor kunt staan.

Sommigen blijven tot slot alleen maar hopen, zónder iets te besluiten of ondernemen. Des te erger. Ze hebben geen opvolger en blijven afwachten. Dit zijn er meer dan je denkt! Zonder beslissing, komt er dus nooit een oplossing. Dan is hopen dus bezopen.

Beweeg, anticipeer en maak je hoofd leeg

Deze ondernemers zou ik willen aansporen om te bewegen en anticiperen. Laat je bedrijf niet lijdzaam doodbloeden, maar neem contact op met iemand die je kan helpen de juiste keuze te maken. Met piekeren kom je niet verder. En ook stoppen vergt moed en is krachtig ondernemerschap dat respect verdient.

Samen kom je tot betere perspectieven en oplossingen. Er zijn altijd opties mogelijk om tot een succesvollere staking te komen. Je krijgt er een betere toekomst voor terug.

Verkopen of de eindjes aan elkaar knopen

Het beloofde en verwachte goud blijkt aan het einde van de streep bij de uitkoopregelingen na veel water naar de maas brengen, water bij de wijn doen, met grote regelmaat toch ook niet het goud te zijn wat er blinkt. Aan het aan het einde van een lange rit is het meer een kwestie van de eindjes aan elkaar knopen.

Onlangs las ik dat het een veehouder uiteindelijk na een stevige juridische procedure niet gelukt is de vastgelegde en afgesproken koopsom daadwerkelijk te ontvangen aan het einde van de hele rit, doordat de beëindiging uiteindelijk niet tijdig rond is gekomen. Dat is natuurlijk catastrofaal. Je begrijpt als je dit allemaal leest wel, dat dit een complex en risicovol traject is en blijft, zelfs als het goed begeleid wordt.

Daarentegen is de gulden op de markt een daalder waard. Een verkoop aan een andere, externe partij blijkt dan ook vaak lucratiever, beter, sneller en makkelijker te realiseren. Je ziet dan ook nu al dat veel bedrijven door opkopende partijen benaderd worden en tot verkoop overgaan. Het grote nadeel van deze optie is dat er geen oplossing voor het CO2-probleem is. But than again, daar zijn lots of andere oplossingen voor en dit is pro boer, dus ik ga mee op die toer. Wat gebeurt er anders met onze landbouwgronden? Er is tenslotte nog steeds geen verlossend antwoord op de essentiële vragen of de boer uiteindelijk niet zelf tot de beste CO2-oplossingen komt en of die ex-landbouwgrond na de opkoop niet alsnog gebruikt wordt voor doeleinden die minder CO2-besparing opleveren?

Uiteraard kunnen we gezien de huidige klimaatproblematiek niet blijven wachten op antwoorden op deze vragen en moet er eergisteren actie ondernomen worden. Het is beter van daaruit bij te sturen. Dus ook op die trein ga ik mee.

Vooruitlopen en de mouwen opstropen

Persoonlijk hou ik erg van ondernemers die vooruitlopen en de mouwen opstropen. De schouders eronder zetten en je niet afhankelijk opstellen van de aankomende regelingen. Vaak krijg ik van boeren te horen dat dit onmogelijk is. Ik spreek anderen die het gewoon doen. Het is uiteraard ook afhankelijk van je mogelijkheden en een dosis geluk, maar zeker is wel dat de duurzaam, succesvolle ondernemers, degenen zijn die proactief en preventief allerlei opties en scenario’s uitwerken die los van welke subsidieregeling dan ook werken en succesvol zijn. Ze nemen regie, gebruiken hun creatiekracht en manifesteren die als echte die hards. Daar moet je sowieso een flinke dosis van in je arsenaal hebben om überhaupt in de agrarische sector te overleven met de huidige wet- en regelgeving in deze maatschappij.

Als coach zie ik er uiteraard altijd een mooie uitdaging in, de ondernemers die minder bedeeld zijn in hun mogelijkheden, ook support aan te bieden, zodat ze de mogelijkheden die er wel zijn optimaal benutten. Het blijkt altijd mogelijk een haalbaar doel te stellen.

Mogelijkheden

Vanuit publieke middelen worden innovaties gestimuleerd om emissies te reduceren, waar ik enthousiast van wordt. Zo lopen er pilots op het gebied van veevoer en is er een meerjarig innovatieprogramma opgezet om emissies bij mestaanwending te reduceren. Ook op dit vlak denk en werk ik als agricoach actief mee met bedrijven in de sector. Verder kunnen demobedrijven een functie krijgen in het verspreiden en delen van de opgedane kennis. Daarmee ben ik al regelmatig constructief in contact en hoop ik binnenkort nationaal en vervolgens internationaal impact te creëren.

Naast onderzoeks- en innovatieprojecten zijn er verschillende regelingen om innovaties op het agrarische bedrijf te stimuleren. Stalinnovaties worden gestimuleerd via de Subsidiemodules brongerichte verduurzaming stal- en managementmaatregelen (Sbv). Investeringen in milieuvriendelijke bedrijfsmiddelen, waaronder stallen, kunnen in aanmerking komen voor de Milieuinvesteringsaftrek (MIA) en/of de Willekeurige afschrijving milieu-investeringen (Vamil) als deze op de geldende Milieulijst staan. Daarnaast is er de Subsidieregeling hoogwaardige mestverwerking (Shm) om bij te dragen de missie naar kringlooplandbouw te realiseren en daarmee de uitstoot van broeikasgassen en stikstof te verminderen. Vanuit het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling is tot slot het plattelandsontwikkelingsprogramma (POP3) opgezet.

Tot slot is er de Subsidiemodule agrarische bedrijfsadvisering en educatie (SABE) om middels erkende bedrijfsadviseurs agrariërs te adviseren hoe ze kunnen omschakelen naar duurzame landbouw, op basis waarvan ik ook zelf regelmatig een bijdrage lever. Dit is slechts een mooie greep uit de mogelijkheden die er zijn.

Ins en outs

Dan de beloofde ins en outs. De te bemachtigen subsidie bestaat uit een marktconforme vergoeding van 100% voor de door te halen productierechten én een vergoeding van 100% voor het waardeverlies van de productiecapaciteit (forfaitair). In het kader van een eerdere beëindigingsregeling, de Subsidieregeling sanering varkenshouderijen waar ik aan meewerkte, werd maar 65% van het waardeverlies van de productiecapaciteit vergoed. Volgende openstellingen van de voorliggende regeling zullen volgens de overheid per definitie minder aantrekkelijk zijn. Dus sla nu je slag als je interesse hebt, mits je goed voorbereid en eraan toe bent.

Maar let goed op! Onder beëindiging verstaat men binnen de LBV, voor alle duidelijkheid, de (gefaseerde) sluiting van de veehouderij, de afvoer van dieren en mest, het laten vervallen van de productierechten, het intrekken van de vergunningen, het wijzigen van het bestemmingsplan én de sloop van de bedrijfsgebouwen. Dit houdt dus nogal wat in. Realiseer je wel dat dit zwaarwegende, blijvende en beperkende consequenties heeft. Zie dus niet alleen de voordelen van de beëindigingsregeling. Dit is echt keihard en definitief. Deelnemende boeren moeten namelijk verklaren dat zij in welke vorm dan ook niet opnieuw dieren op de betreffende locatie gaan houden. Opvallend detail is ook dat deelnemers verder moeten verklaren dat zij niet op een andere locatie dezelfde dieren gaan houden. Feitelijk komt de verklaring dus serieus neer op een heftig en blijvend beroepsverbod.

Landelijke drempelwaarde 

Alleen een specifieke groep melkvee-, varkens- en pluimveehouders (kippen en kalkoenen) kan meedoen aan de regeling. Ze moeten hiervoor voldoen aan een landelijke drempelwaarde voor stikstofdepositie. Naar verwachting zijn dit ongeveer 10.000 boeren. Om te bepalen of je aan de drempelwaarde voldoet wordt een online rekentool ontwikkeld.

Een nobel doel of grote dobber

Het opkopen van de initiële 500 à 600 bedrijven is ondertussen al volledig achterhaald. Als we het nieuws geloven worden het er wel 3.500, maar als we ons boerenverstand gebruiken en meer bij de bron (BBB) blijven, lijken het er 2.000 tot 3.000 te worden. Dat is een nobel doel, maar wordt in de praktijk een grote dobber als we dit in zo’n korte termijn met de huidige adviseurs, coaches en omstandigheden in het werkveld moeten realiseren. Dat zegt Van der Plas en is helemaal mijn idee. Als coach ben ik ook graag nuchter en kritisch als het gaat om de haalbaarheid van doelen.

Vrijwillig

De regeling is vrijwillig, maar gaat er wel van uit dat provincies zich melden bij de boer en niet andersom. Uitkoop geschiedt door aankoop van de locatie of een vergoeding voor definitieve beëindiging van de veehouderijactiviteiten, zonder dat de locatie wordt gekocht.

Uitkoop van piekbelasters

Daarnaast is er de MGA-2. Deze regeling is gericht op de uitkoop van zogenoemde piekbelasters die zorgen voor een grote stikstofbelasting op een specifiek overbelast en stikstofgevoelig natuurgebied en moet zorgen voor een doelgerichte verlaging van de stikstofuitstoot ‘daar waar dat het hardst nodig is.’

De MGA-2 biedt ruimte voor een doorstart op een andere locatie, maar alleen als het gaat om dieren met productierecht (melkvee, varkens, kippen of kalkoenen). Beide regelingen maken het mogelijk om grond te verkopen aan de overheid. Dat is echter niet verplicht.

Mijn advies

Kies bewust en weloverwogen. Laat daarbij ook vooral persoonlijke drijfveren voldoende meewegen, waar in dit soort trajecten toch veelal overwegend de financiële, fiscale en juridische aspecten de boventoon voeren. Persoonlijke beweegredenen zijn te allen tijde het sluitstuk om tot succesvolle, duurzame keuzes te komen, waar je later niet alleen geen spijt van krijgt, maar liefst ook nog tevreden, met een goed gevoel, op terug kunt kijken. Alleen dan heb je volgens mij de juiste keuze gemaakt. Ik zal er van mijn kant altijd voor gaan om dit doel op deze manier met je te bereiken.

Een prangende vraag of even kennismaken?

Vul het contactformulier in als je een prangende vraag hebt of eens gratis en vrijblijvend met mij van gedachten wil wisselen om te bekijken wat ik voor je kan betekenen. De meest prangende vraag maakt kans in mijn volgende blog te verschijnen (met jouw goedvinden uiteraard) en/of een gratis coach- of sparringsessie naar keuze te ontvangen! Op 24 december 2022 maak ik de winnaar bekend!

Met gepassioneerde groet,

Bianca