Geen opvolger op de proppen, je hele toekomst naar de knoppen?

Geen opvolger op de proppen,

je hele toekomst naar de knoppen?

Boer Martens heeft helaas geen opvolger. Zijn zoon heeft een tijd getwijfeld over zijn toekomst, maar heeft toch eieren voor zijn geld gekozen in de vorm van andere uitdagingen. Boer Martens blijft met zijn vrouw en grote zorgen over. Zonder de overname door zijn zoon, zien zij geen toekomst voor het melkeebedrijf met 230 melkkoeien en akkerbouwbedrijf dat al generaties op deze mooie locatie in Midden Limburg opereert.

De akkerbouwtak met de winkel vragen relatief veel mankracht en is mede daardoor al lange tijd niet meer rendabel. Een ander probleem is de schaalvergroting die hier niet gerealiseerd kan worden om tot een lucratief verdienmodel te komen. Met name in de akkerbouw liggen echter wel de roots van de familie Martens. De zorgen zijn groot.

Daar komt nog bij dat boerin Martens zelf ook andere interesses heeft en een baan in de zorg heeft aangenomen. Meewerken in de winkel én de administratie voeren is echt té veel om nog langer vol te houden. De ziel is uit het bedrijf en de familie ziet geen uitweg meer. Dan wordt ik als AgriCoach ingevlogen…

Bianca Coenen – AgriColumniste

Geen geluk, geen opvolger

Boeren die ik spreek, hebben het eigenlijk in de regel niet snel over dat ze geen geluk hebben als ze geen opvolger hebben in hun gezin. Natuurlijk is elke boer die wel een kind heeft met ambities in deze sector en interesse in een overname van het familiebedrijf heeft, ontzettend gezegend daarmee en énorm trots. Ik heb ze ook nog niet ontmoet die daar níet glunderend over vertellen. Maar ze maken zich ook vaak veel zorgen over de toekomst van het bedrijf en dus die van hun kinderen, met de huidige wet- en regelgeving, ongure en onduidelijke omstandigheden in de sector. Daarnaast gunnen ze hun kinderen ook juist hun eigen geluk elders en laten ze vooral vrij om ze betere kansen te bieden dan ze zelf misschien hadden in het verleden. Dat is wat ik vaak hoor. Zo ook bij boer Martens.

Wrang is en blijft natuurlijk altijd dat er zonder opvolger (zogenaamd) ook geen toekomst is van het bedrijf, dat al vaak generaties lang in de familie is, niet zelden vaak de oorlog heeft doorstaan (zoals in onze eigen familie ook het geval was) en nu alsnog tot een einde komt. Althans, dat is in de ogen van veel boeren zonder opvolger zo. Maar in de praktijk blijkt dat helemaal niet het geval! Zo ook niet bij boer Martens die tot hele mooie, simpele oplossingen is gekomen, die voor continuïteit van zijn agrarische bedrijf hebben gezorgd, in een nieuwe setting. Deze oplossingen waren dichterbij dan je denkt en zelfs snel voorhanden. Het heeft me namelijk slechts 3 afspraken gekost, waarvan 1 kennismaking in combinatie met een brainstormsessie, 1 oplossingsgericht gesprek en 1 gesprek om het verhaal uit te werken richting de gemeente. Hierover lees je verderop in dit column meer. Zo simpel kan het dus zijn.

Geen opvolger op de proppen, heel je toekomst naar de knoppen?

Boeren zonder opvolger wil ik graag met dit artikel een hart onder de riem steken. Want ook zonder opvolger zijn er zóveel mogelijkheden met je bedrijf!

Er zijn legio opties. Denk maar eens aan:

• Downsizen (met beleid!)
• Innoveren
• Omschakelen
• Verduurzamen
• Transformeren
• Samenwerken
• Overdragen aan personeel/derden
• Verkopen
• Vul vooral zelf opties in die bij jou(w bedrijf en gezin) passen!

En dan hou ik het nog maar alleen bij de hoofdzaken die voor de hand liggen. Doe in elk geval IETS! Stilstand is altijd achteruitgang namelijk. Dat is een voldongen feit. Ga in gesprek met je omgeving, vrienden, familie, Adviseurs en Coaches, verken je mogelijkheden en maak vooral een goed plan!
Ik zie teveel ondernemers dit zélfs in hun eigen gezin niet goed met elkaar bespreken en rond blijven lopen met hun hoofd vol zorgen. Uiteindelijk gaat daardoor alles bergafwaarts, door passiviteit en verloren energie door al dat gepieker. Dit is niet efficiënt en constructief. Maak het bespreekbaar dus en als dat niet lukt, neem dan iemand in de arm. Natuurlijk zit daar altijd een drempel op. Je betrekt niet zomaar een vreemde in je problemen en hoeft deze ook niet zonder meer te vertrouwen en toe te laten. Maar het is zeker niet iets om je voor te schamen. We zijn ervoor, zitten er klaar voor en iemand in de arm nemen is juist slim en sterk. Het biedt perspectief en andere invalshoeken. Zorg er gewoon voor dat het een betrouwbaar, kundig persoon is met de juiste achtergrond, waar je een klik mee hebt en een goed gevoel bij hebt en hou je eigen grenzen in de gaten. Doe vooral wat voorwerk en research, maar kom wel in actie.

Maak een plan!

Wat verder een struikelblok is, dat de grote waarde en kracht van het maken van een plan zwaar onderschat wordt. De boer wil het zelf doen en vind een plan niet nodig. De boeren die ik echter met een plan heb mogen ondersteunen, geven aan dat zij werken met een plan als zeer constructief en verhelderend ervaren. Het geeft hen veel rust, biedt overzicht en maakt zichtbaar wat er nog dient te gebeuren. Het maakt de haalbaarheid van je idee inzichtelijk en zorgt ervoor dat je ziet waar je mee bezig bent. Je maakt je hoofd leeg en zet je zorgen en ideeën constructief om in daadkracht. Dit is een essentieel onderdeel van de oplossing en bewezen effectief.

Van de boeren waar ik kom, geeft het gros aan, dat dit het verschil heeft gemaakt en voor ze heeft gewerkt. Ook als je idee en doel kleiner is, dan nog werkt het heel efficiënt en doeltreffend te werken met een plan en te evalueren op je doelen en voortgang, zodat je bij problemen oplossingsgericht kunt werken en kunt bijsturen en anticiperen. Dit is bewezen effectief.

Geen opvolger, wel geluk

Ook als je geen opvolger hebt, kun je dus tot een oplossing komen, die elk gezinslid gelukkig maakt. Dit vind ik heel belangrijk om hier te vermelden, omdat er vaak meer naar het bedrijf en het vermogen wordt gekeken, dan naar de zachte kant van het verhaal en of de oplossing iedereen gelukkig maakt. Dat is echter van wezenlijk belang, zo niet, het belangrijkste!

Uiteindelijk is het steeds mijn uitdaging ervoor te zorgen dat elk gezinslid gezien en gehoord is en een daarbij passende oplossing wordt gekozen die financieel tot onbezorgdheid leidt en fiscaal vriendelijk is, liefst zelfs ook in dat opzicht superinteressant. Dan voel ik me helemaal senang, want dan hebben we de tripple solution, waar ik altijd voor ga en warm voor draai.

Ook bij boer Martens vonden we praktische oplossingen. Omdat boerin Mertens aangaf eigenlijk helemaal geen passie meer voor de zaak te hebben en puur vanuit haar liefde voor het gezin en uit verantwoordelijkheid mee te draaien in de zaak om deze draaiende te houden, heb ik met boer Martens een kader geschapen om te zoeken naar oplossingen, waarin zij niet voorkwam in die zin. Dat gaf boerin Martens de vrijheid en ruimte voor haar passie in de zorg te gaan. Het is zaak dit alles bespreekbaar te maken en van daaruit oplossingen vorm te geven, het niet functionele en niet zaligmakende systeem te doorbreken en te vervangen door een beter systeem dat geluk voor ieder gezinslid creëert.

Ik geloof in passie en drive als basis voor elke onderneming, niet in verplichtingen. Loyaliteit aan het gezin en dankbaarheid voor het bedrijf doen veel, maar zijn niet zaligmakend, zeker geen lange termijn visie en uiteindelijk nekt het niet alleen jou, maar ook het hele gezin, want als vrouw ben je ook een belangrijke spil los van dit bedrijf. In mijn ogen is iedereen die niet met passie in een bedrijf staat, hoe goed bedoeld ook, daarin een zwakke schakel die afbreuk doet aan het succes van dit bedrijf. Het is dus helemaal niet sterk om er zo in mee te blijven werken, hoe nobel je dit ook bedoelt en je daarvoor op wil offeren en weg wil cijferen. Dat is een grote misvatting van veel mensen, zéker in familiebedrijven (niet alleen in de agrarische sector, ook daar buiten). Daar ben ik dan ook heel duidelijk in en niet te soft, aangezien ik voor de best haalbare oplossingen ga en ook voor het hoogst haalbare geluk en dito gezondheid. Lang doen waar je geen passie voor hebt, is per definitie ongezond en daarmee niet succesvol, ook al is je gezin daaraan verbonden. Daarbij zoek ik altijd naar mogelijkheden om zonder al te grote risico’s en met behoud van verdienmodel (liefst verbetering!=tripple solution) tot een ander, beter functionerend systeem te komen.

Mevrouw Martens ging dus voor haar passie in de zorg. Gaan voor je passie is dus altijd het beste, daarmee ook het lucratiefste, mits je daar gezond in staat in financiële zin en ook daar waak en sta ik voor. We moeten wel reëel blijven natuurlijk. In de praktijk blijkt dat het altijd mogelijk is om op basis van een goed verdienmodel succesvol voor je passie te gaan. Dat is ook waar ik in geloof en dus naar toe werk met mensen.

En wat blijkt? Ook boer Martens heeft een passie voor loonwerk elders, maar kon daar niet voor gaan, omdat de akkerbouwtak dan in zou storten. Daar lagen toch echt zijn familieroots. Daarnaast kon de winkel niet meer open, omdat mevrouw Martens daarvoor thuis moest zijn. Na wat doorpraten en vragen, kwam boer Martens zelf met een geniaal, supereenvoudige oplossing (de boer is krachtig in z’n eenvoud, zie ik telkens weer. Ik put dan ook uit deze kracht in de boer, die daar vele malen meer in uitblinkt, dan ik ooit zelf zal kunnen. Ik ben slechts een bescheiden AgriCoach en AgriColumniste en mag werken met dit grote goed/goud waarvoor ik mij innig dankbaar prijs. Als hij namelijk ging telen wat hij het állerliefste deed en waarin hij (dan ook logischerwijze) eigenlijk het beste was, dan zou hij kunnen downsizen. De teelt werd minder intensief en hij kon een automaat in een gezellig tuinhuis aan de weg zetten, zodat de winkel kon komen vervallen. De boer was zichtbaar opgelucht.

Vanuit die opluchting kwam al net zo snel na een volgende kop koffie aan de keukentafel het idee de stal te verhuren. Ook dit was binnen no time gepiept natuurlijk. Vraag te over. Zo kan het spontaan gaan als je vanuit ontspanning in een creatieve vlaag van inspiratie belandt. It’s all I do.

Dus na een kennismaking en één goed gesprek was er een fikse kostenbesparing gerealiseerd, een oplossing gevonden voor het verminderen van de arbeidskosten en –tijd, konden de boeren mooi op hun geliefde locatie blijven wonen, en konden beiden als echtpaar alsnog hun passie volgen met behoud van hun roots (heel belangrijk!), zodat er geen sprake was van een verlies, maar tripple winst! Perfect.

De groente automaat kon met behoud van vergunning na een korte gang naar de gemeente binnen no time geplaatst worden en vergde een in verhouding zeer kleine investering. Zo snel kun je dus met een goed gesprek en open mind tot oplossingen komen, waar er jaren daarvoor grote zorgen waren. Het hoeft ook niet altijd te gaan over grote successen om over groot geluk te kunnen spreken. Altijd doen dus, is mijn advies.

Zonder opvolger voor geluk gaan

Wil jij na het lezen van dit artikel ook een plan maken om zonder opvolger toch voor geluk en een mooie toekomst te gaan, omdat het kan? Dan zijn hiervoor diverse mogelijkheden, die ik je altijd graag aan de hand van een gratis en vrijblijvend kennismakingsgesprek voorleg. Ook kun je een vraag stellen via het onderstaande formulier. Het kan zelfs zijn dat ik hier in een volgend column op terug kom, maar dat is nooit een must en gebeurt uiteraard nooit zonder overleg en je goedkeuring vooraf en dat kan desgewenst ook anoniem.

Ik wens je in elk geval heel veel geluk en succes, wat je keuzes ook zijn. Ga in elk geval in gesprek met wie dan ook en maak jouw plan!

PS: de boer in dit column kwam heel snel tot vrij eenvoudige oplossingen die redelijk snel te realiseren waren. Dat is erg mooi natuurlijk, maar niet altijd mogelijk. Daar ben ik ook heel eerlijk in. Soms heeft een plan wat meer voeten in de aarde en is het complexer van aard, al naar gelang je situatie, mogelijkheden, doelen, passie en interesses. Dan nog blijven we lean werken en denken. Simplicity is en blijft ook dan nog steeds key en is de essentie van onze werkwijze.

NB: de naam, activiteiten en locatie in dit verhaal zijn gefingeerd om de privacy van deze ondernemers te waarborgen. Het artikel is echter gebaseerd op een waargebeurde casus uit de praktijk en in essentie kloppend.